انواع منهول ها و هندهول ها:
منهولهای پلی اتیلن:
استفاده از منهولها به 2400 سال قبل از میلاد مسیح به شهر بابل بر می‌گردد. مطالعات باستان‌شناسان از روی نوشته‌ها و نقشه‌های بجا مانده حاکی از آن است که شهر بابل از سیستم فاضلاب جامع شهری برخوردار بوده است: شبکه‌ای با طراحی ماهرانه که تمامی منطقه شهر را تحت پوشش قرار می‌داد که شامل کانالهای آجری فاضلاب بهمراه محلهائی برای دسترسی به این کانالها جهت بازرسی آنها (مشابه منهولهای امروزی) بوده است. استفاده از منهولها از دیرباز جهت ایجاد ایستگاههای دسترسی به بخشهای مختلف شبکه‌های آبرسانی و جمع‌آوری و انتقال فاضلاب جهت بازرسی، تهویه طبیعی و تعمیر و نگهداری همواره مورد نظر بوده است. امروزه نیز نه تنها از اهمیت آنها کاسته نشده بلکه روز به روز بر اهمیت و نیز موارد کاربرد آنها افزوده شده است. در چند دهه اخیر پلی‌اتیلن، با توجه به خواص مطلوبی که دارد، به عنوان مناسب‌ترین ماده برای ساخت منهولها به خدمت گرفته شده است. خواص منهولهای پلی‌اتیلنی که در ادامه به آنها پرداخته شده است باعث گشته که روند استفاده از آنها سیر صعودی داشته باشد، بطوریکه هم‌اکنون در اروپا بیش از 80% منهولهای مورد استفاده در پروژه‌های اخیر از نوع پلی اتیلن بوده است. متأسفانه در داخل کشور سهم استفاده از این نوع منهولها بسیار پائین بوده اما در حال حاضر استفاده از آنها روند رو به رشدی بخود گرفته است.
با توجه به خواص مناسب پلی‌اتیلن با دانسیته بالا شامل استحکام مناسب، وزن پائین و انعطاف‌پذیری بالای آن مزایای استفاده از منهولهای پلی‌اتیلنی را می‌توان در موارد زیر دانست:
1. وزن پائین منهولهای ساخته شده
بعلت کمتر بودن چگالی پلی‌اتیلن در مقایسه با بتن ، وزن منهولهای پلی‌اتیلنی در مقایسه با منهولهای بتنی با کاربری یکسان، بسیار پائین‌تر و کمتر است. .مزیت دیگر وزن پائین منهولهای پلی‌اتیلنی در این نکته نهفته است که در زمینهای باتلاقی و شنی که امکان زیرسازی مناسب برای منهولهای سنگین وجود ندارد و بعلت سستی زمین امکان نشست منهول وجود دارد، این نوع منهولها از خطر نشست و فرو رفتن در زمین کاملاً مصون می‌باشند.
2. استحکام بالا در برابر ضربه
با توجه به انعطاف‌پذیری ذاتی پلی‌اتیلن و خاصیت ضربه‌پذیری آن، منهولهای ساخته شده از پلی‌اتیلن از مقاومت بالایی در برابر ضربات وارده در حین حمل و نقل یا پروسه نصب برخوردارند.
3. مقاومت شیمیائی بالا در برابر محیطهای خورنده و مهاجم
پلی‌اتیلن بعلت طبیعت خنثی خود دارای مقاومت بسیار خوبی در برابر مواد شیمیائی مختلف است. بهمین دلیل خطر خوردگی و یا پوسیدگی آنها در مجاورت مواد خورنده و محیطهای شیمیایی و اسیدی بسیار پائین می‌باشد.
4.ضریب زبری پائین
ب ـ منهولهای جانبی (tangential shaft)
برای بازرسی سایزهای بالاتر از 1000 بهترین و اقتصادی ترین راه حل منهولهای جانبی است. در این نوع منهول به جای قراردادن شفتی بزرگتر از قطر لوله در مسیر لوله گذاری ، لوله ای به قطر 1000 میلیمتر به عنوان آدمرو مورد استفاده قرار می گیرد بدین نحو که در کناره لوله هم قطر با مسیر لوله گذاری شفت مماس شده و با تعبیه پله و پلیت در کف شفت امکان بازدید را مهیا می سازد. این روش باعث کم شدن مقدار خاکبرداری ، سرعت اجراء و سهولت اجراء می شود. به طور نمونه برای لوله 2000 میلیمتر بایستی از شفت بزرگتر از 2500 میلیمتر استفاده نمود که با جایگزین نمودن آن با منهول پلی اتیلن جانبی (1000 به 2000) می توان به اختلاف وزنی در حدود 12 برابر رسید.
ـ مشخصات مکانیکی :
برای منهولها ، چه جانبی و چه گذر مستقیم محاسبات استاتیکی همچون لوله ، طبق استاندارد ATV A 127 انجام می گیرد که در این حالت با توجه به مشخصات پروژه ، ارتفاع بار خاک وارده ، فشار آب های زیر زمینی ، بارترافیکی وارده مستقیم و غیر مستقیم به منهول و سایر نیروها لحاظ و مقطع مناسب برای لوله و شفت محاسبه می گردد. بنابراین ضخامت و سطح مقطع شفت باربر نسبت به بارهای وارده متفاوت و از نوع تک جداره تا انواع پروفیل دار قابل تغییر است.
ـ نحوه نصب منهولها
شرایط بستر سازی و دفن منهول با توجه به جداول ATV A 127 و همانند لوله می باشد. در این آیین نامه مصالح متفاوتی برای بستر سازی و کناره های لوله پیشنهاد شده است. مخلوط دانه بندی شده شن متراکم در لایه های 30 سانتی متری برای کناره های منهول گزینه مناسبی می باشد.
برای کف منهول نیز می توان از بستر سنگی متراکم و در برخی مواقع از بتن استفاده نمود. برای اقتصادی تر شدن پروژه استفاده از منهول پلی اتیلن تا 30 سانتی متر بالای لوله توصیه می شود . چرا که تنها در این منطقه جلوگیری از خورندگی فاضلاب و نیاز به آب بندی و سایر مزیتهای پلی اتیلن مورد نیاز است . در ادامه شفت و تا کف زمین استفاده از رینگهای بتنی پیش ساخته ارزانترین و سریعترین راه حل می باشد. با توجه به اینکه سطح فاضلاب و یا احیانا آبهای زیرزمینی در بیشترین حالت خود تا بالای سطح لوله است می توان در بالاتر از آن از بتن استفاده نمود. در صورت وجود آبهای زیر زمینی بالاتر از سطح لوله و یا بنا بدلایلی دیگر ، می توان برای ادامه شفت تا کف زمین از پلی اتیلن استفاده نمود.
در پایان لازم می داند به استحضار برساند که شرکت آذرآوند جزو بزرگترین تولیدکنندگان این نوع محصول پلی اتیلن در سطح کشور می باشد. منهول ها و لوله کاروگیت شرکت آذرآوند با رنج وسیعی از کاربرد در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاه و خطوط انتقال شهری طبق استاندارد ASTM F1759 تولید می شود.
